بررسی الگوی جمهوری خلق چین در جذب نخبگان خارج از کشور

بررسی الگوی جمهوری خلق چین در جذب نخبگان خارج از کشور

الف) مقدمه:

چین با جمعیتی معادل 1 میلیارد و 440 میلیون نفر به عنوان پر جمعیت ترین کشور جهان، در رده سوم مهاجر فرست ترین کشور دنیا نیز قرار دارد. تعداد 7/10 میلیون نفر مهاجر چینی در خارج از کشور حضور دارند. سیاست فعلی چین در قبال بازگشت کننده‌ها، دیاسپورا و حتی کارگران بین المللی بر جذب با کیفیت ترین نخبگان بین المللی استوار است. دولت چین می‌کوشد تا برای ایجاد قدرت ملی به جای تلاش صرف در جهت جذب سرمایه از کشورهای خارجی از توانمندی‌ها و استعدادهای ملت خود استفاده کند. به همین دلیل مقامات چین بر ترکیب استعداد انسانی و مهارت های فنی تأکید دارند.

عواملی سبب شدند تا چین در اواخر دهه 1990 و اوایل قرن بیست و یکم نیاز واقعی خود را به نخبگان برای پیشرفت درک کند. این عوامل عبارت بودند از: ورود چین به سازمان تجارت جهانی[1]، افزایش فرصت های سرمایه گذاری خارجی و بخش خصوصی، افزایش استخدام ها، سرعت گرفتن رشد اقتصادی و توسعه فناوری در چین.

ب) اصلی ترین برنامه‌ها و سیاست های جذب نخبگان چین:

1) پروژه Spring Light: بر اساس این طرح اداره روابط خارجی وزارت آموزش[2] چین در سال 1996 تلاش کرد تا با تأمین هزینه‌های سفر و اقامت نخبگان چینی خارج از کشور، این افراد بتوانند اقامت کوتاه مدت و هدفمندی را در چین داشته باشند.
 

2) برنامه «985»: طبق این برنامه در سال 1998 و با دستور رئیس جمهور جیانگ زمین[3]، سرمایه گذاری‌های دولت در بخش دانشگاهی و تحصیلات تکمیلی به شدت افزایش یافت. دولت در قبال این سرمایه گذاری‌ها از دانشگاه‌ها خواست تا نخبگان چینی را جذب کنند.
توجه بیشتر به ساختارهای اقتصاد خصوصی: کنگره ملی خلق در سال 1999 بخش خصوصی را به عنوان بخشی از اقتصاد ملی اعلام کرد. همین امر سبب شد تا بسیاری از چینی‌های خارج از کشور که مایل نبودند تا در بخش های دولتی فعالیت کنند، بتوانند شرکت ها و موسسات خود را تأسیس کنند.
3) ارائه پشتیبانی و مشوق های مختلف برای افراد بازگشت کننده: سفارتخانه‌ها و کنسول گری‌های چین در خارج از کشور از طریق دفاتر آموزشی خود وزارت آموزش را یاری کردند. علاوه بر این، دولت چین اقدام به تأسیس مراکز فناوری پیشرفته (های تک)[4] و پارک های علم و فناوری نمود. از دیگر تسهیلات می‌توان به فراهم کردن فضای اداری ارزان، معافیت مالیاتی و وام های بدون بهره اشاره کرد.
4) «برنامه هزار استعداد[5]»: مهمترین برنامه جذب نخبگان کشور چین در سال 2008 با مدیریت حزب کمونیست چین کار خود را آغاز کرد. برنامه هزار استعداد در درجه اول آن دسته از شهروندان چینی را که در دوره‌ها و برنامه‌های ممتاز در خارج از کشور تحصیل کرده اند و به عنوان کارآفرین و محقق موفق بوده اند، هدف قرار می دهد و برای آنها امتیازات ویژه ویزایی و پرداخت حقوق بالا در نظر می‌گیرد.

ج) مهمترین ساختارها در راستای جذب نخبگان و چینی‌های خارج از کشور
1) کمیسیون آموزش وابسته به وزارت آموزش چین در سال 1989 مراکز خدمات تحصیلات خارج از کشور را در 27 استان و شهر چین دایر کرد تا از این طریق چینی‌های بازگشت کننده به کشور بتوانند شغل پیدا کنند.
2) بخشنامه پنج وزارت خانه: دولت چین در 14 ماه می 2001 بر اساس سندی که با همکاری چند وزارت خانه این کشور تنظیم شد، تلاش کرد تا با اتخاذ موضعی منعطف چینی‌های خارج از کشور را  برای حرکت جهت پیشرفت چین تشویق کند.
3) کارمندان ویژه امور دیاسپورا: دولت چین بخشی تحت عنوان اداره آموزش را در سفارتخانه‌ها و کنسول گری‌های خود مسئول سازماندهی پژوهشگران و دانشمندان چینی مقیم خارج از کشور کرد.
4) تأسیس اداره امور تحصیلات خارج از کشور و بازگشت کننده‌ها[6]: این اداره در سال 2002 به منظور یکپارچه سازی هزینه‌ها و اقدامات جهت جذب بازگشت کننده‌ها ایجاد شد و سپس به سرعت شروع به تشویق برخی دانشمندان به خصوص برای بازگشت و خدمت به کشور کرد.
5) حزب کمونیست چین: دپارتمان سازمان کمیته مرکزی این حزب[7] مسئولیت مدیریت منابع انسانی در حزب کمونیست چین را بر عهده دارد. این سازمان نقش اصلی را در مدیریت و پیشبرد مهمترین برنامه جذب و سازماندهی نخبگان تحت عنوان برنامه «هزار استعداد» ایفا می‌کند.
 

 

علی نصراله تبار میری

  اداره امور جذب نخبگان

 

[1] World Trade Organization

[2] Foreign Affairs Bureau of the Ministry of Education(MOE)

[3] Jiang Zemin

[4] High technology, or high tech

[5] Thousand Talents Program (TTP)

[6] the Office for Work on Overseas Study and Returnees

[7] Organization Department of the Central Committee of the Communist Party of China